DERÄ°
İnsanların omurgalılar sınıfından hayvanların bedenini örten esnek ve direncli doku. Öbür hayvanların beden örtülerini belirtmek için kütikül örterek ya da üst deri terimleri kullanılır. Deri, pular,kıllar ,saçlar,tüyler ve tırnaklr gibi epital doku oluşumlarının (faner) da kaynağıdır.
GENEL ÖZELLİKLERİ
İnsanda deri , kıllanmanın azlığına , ırka, kişiye, mevsime, bedenin çeşitli bölgelerine , yaşa göre değişen bir renklenme ile özellenir.Bu değişikler bazı boya maddelerinin varlığına ve az yada cok yoğun olabilen damarlanmaya bağlıdır. Deri bedeni bütünüyle sarar.Ağız burun anüs V.b. doğal delikler düzeyinde, yapısı deriye benzeyen , ama daha ince olan ve mukoza adı verilen bir örtüyle birleşir.Öte yandan kalınlığıda farklılık gösterir.Göz kapaklarında ve el sırtında cok ince buna karşılık el ayası,ve ayak tabanında çok kalındır.Sürtünmeye açık olan bölgelerde nasır adı verilen boynuzlu kalınlaşmalar görülür. Deri örtüsünün,kasların kasılmalarına bağlı kas kıvrımları, eklem hareketlerine bağlıeklem kıvrımları gibi derin katmanları, el ayaklarında ve tabanında olduğu gibiyüzeysel karışıklıkları yada çizgileri vardır
Ayrıca deride birçok delik vardır. Bu delikler kıl ve saçların geçmesine olanak verir. Deri derialtı denilen bağdokusundan oluşmuş derin bir tabaka sayesinde, kaslardan ve akörtülerden oluşan alt düzlemlere de kayabilir. Derialtı,yağ bakımından zengin, gevşek ve esnek bir dokudur; kişiye ve bedenin çeşitli bölgelerine göre değişiklik gösteren yağ dokusunu olyşturur. Ayak tabanında ve el ayasındaysa, tel doku yumacıkları halinde, az hareketli ve çok dirençlidir. Bazı bölgelerde, deriyi kasmaya yarayan ince bir kas tabakası içerir. Deri aslında birbirinden iyice farklı iki tabakadan oluşur
ÃœST DERÄ°
Üst deri ortalama kalınlığı 1/10 mm olan bir tabakadır. Derin tabaka denilen bir tek doğurgan hüçre tabakası üstüne oturur ve altındaki altderinin cıkıntılarıyla iç içedir. Derin tabaka hüçreleri sürekli bölünür, biçim ve yapıları değişerek yüzeye doğru göç eden hüçreleri oluştururlar. Böylece üstderi, tabakalaşmış bir yapı gösterir. Her tabaka, bir başka evrim aşamasının temsilcisidir. Derinden yüzeye doğru önce Malpighi tabakası görülür. 6-20 sıra halinde dizilmiş, sıkışık, birbirine lifçiklerle bağlı, çok köşeli büyük hücreler tabakasından oluşur. Cildin boya maddesini bu hücreler içerir. Zencilerin derisinde özellikle cok olan boya maddesi, derinin beyazlığı ölçüsünde azalarak bütün ırklarda değişik miktarda bulunur. Albino hastalığına tutulmuş kimselerde boya maddesi yoktur. Boya maddesi melaninden oluşur;melanin de, özel hüçreler olan melanoforlarda ya da Langerhans hüçrelerinde, küçük taneçikler olarak bulunur. Bu, erişkin evreden sonra, üstderi hücresi boynuzlaşıcıbir yozlaşma evresine girer ve 2-3 sıra,iöi tanecik dolu yuvarlak hücreden oluşan tanecikli tabakayı ortaya cıkarır.tanecikli tabakanında üstünde yassılaşmış öle ve keratin kılıfına indirgenmiş hücrelerden oluşanboynuzsu tabaka bulunur.Yassılaşmış hüsreler aralıksız olarak yavaş yavaş dökülürler.Pullanma özellikle saçlı deride kepek biçiminde görülür.Yanaıklarda kızıl gibi hastalıklarda üst deri tabakalar halinde kalkabilir.Üstderi damar ve sinir ucu içermedinden bu tabakaların kalkmasında acı duyulmaz.
ALTDERÄ°
Derinin derin bölümünü oluşturan altderi ortalama 2mm kalınlığında kırmızı-pembe renktedir; esnek liflerle birbirine bağlı bağ dokusu hücrelerinden oluşur.Deriye direncini esnekliğini ,yumşaklığını veren alt deri yüzeysel tabakası aracılığıyla üst derinin tabakasıyla bağnatılıdırve derin tabakanın içine kan damarlarını , akan damarlarını sinir uçlarını kapsayan mememsi çıkıntıları gönderir.Kan damarları, aralarında kılçal damarlarında bulunduğu atar ve toplar damarcıklardır.Sinir uçları sağladıkları duyarlılığa göre çok sayıda ve çeşitlirler:Ağrı duyarlılığı içinyalın ve bağımsız sinir dallanmaları biçimindedirler,ısıl ve dokunsal duyarlılıkların her biri için son derece özelleşmiş cisimcikler vardır.Bütün bedene yayılmış olan bu duyu alıcıların yogunnluklarıi bir bölgeden öbürüne değişir.Ayrıca Deride üst deriyi baştan sona aşan ve alt deriye kadar yerleşmiş tırnaklar, kıllar ve şaçlar gi,bi epital doku oluşumları ile ter ve yağ bezleri gibi vardır.
DERİNİN GÖREVLERİ
Derinin fizyolojik görevleri önemlidir. Her şeyden önce, bedeni, çarpmalara karşı koruyan dirençli ve esnek bir kılıf gibi sarar. Ayrıca, toz ve mikroplara karşıbir bağışıklık seti oluşturur. Yağ ve ter gibi salgılarda etkili koruyuculardır. Damarların kan gelişini düzenleyen genişlemeleri ve daralmaları ile terleme, beden sıcaklığının düzenlenmesinde, deriye önemli bir görev yükler. Terle, üre gibi bazı zehirlimaddeleri atan deri, bazı ilaçlara ve yararlı maddelere karşı geçirgendir: Güneş ışınları sayesinde D vitamini bireşimi yapar. Deri kişi ile birlikte yaşlanır ve yaşlanma ile birlikte değişikliğe uğrar. Derinin kendine özgü bazı hastalıklarını deribilim (dermatoloji) adı verilen dal inceler. Ama genel hastalıklar sırasında da deride, renk, yapı ve görünüm değişikleri gözlenebilir. Bütün deri hastalıkları cıplak gözle değerlendirilemez. Bazıları ancak büyütecle gözlenebilir; bazıları da yalnızca elle muayeneyle saplanabilir. Bazı durumlardaysa, döküntülerin yada bir doku parçasının mikroskop altında incelenmesi (biyopsi) yada bir bakteri ekimi (kültür) sayesinde teşhis konur
SORULAR
1- Aşağıdakilerden hangisi insan derisinde bulunan ve mekanik uyarıları alan duyu cisimciklerinden biri değildir?
a) Pacini cisimciÄŸi
b) Meissner cisimciÄŸi
c)Ruffini cisimciÄŸi
d) Merkel diskleri
e)Papilla cisimciÄŸi
2- İnsan derisinde bulunan ve en küçük basınç değişmelerini bile farketmemiş en büyük mekanik duyu reseptörü aşağıdakilerden hangisidir?
a) Pacini cisimciÄŸi b)krause cisimciÄŸi
c)Merkel diskleri d)Ruffini cisimciÄŸi
e)Meissner cisimciÄŸi
3- Aşağıda verilen hayvanlarda bulunan deriye ait bir özellik değildir?
a)Bazı canlılarda solunum olayına yardımcı olur.
b)Salgı bezleri sayesinde vucud yüzeyini dezenfekte eder.
c)Tamamen canlı bir yapı özelliği gösterir.
d)Bazı canlılardaduyu organı olarak görev yapar.
e)Vucud ısısının ayarlanmasında rol oynar.
4- Meissner cisimciği ve merkel diskleri en çok aşağıdaki kısımların hangisinde bulunur?
a)Burunda
b)Kıl diplerinde
c) Parmak uçlarında
d)Kulakta
e)Avuç içinde
5- İnsan derisinin bütün kısımlarında bulunmayan duyu reseptörü aşağıdakilerden hangisidir?
a)kıl kökü reseptörü
b)Serbest sinir uçları
c)Isı reseptörleri
d)Basınç reseptörleri
e)Dokunma reseptörleri
6- I. Ruffini cisimciÄŸi
II.Krause cisimciÄŸi
III.Meissner cisimciÄŸi
IV.Merkel cisimciÄŸi
Yukarıdaki duyu cisimciklerinden hangi ikisi aynı tür uyaranları algılamamızı sağlar?
a)I ve II b)I ve III c)I ve IV
d)II ve III e)II ve IV
Deri Nedir
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder