Poli Klorlu Bifenillerin Çevrede Bulunuşu

1977’lerden önce poliklorlu bifeniller üretildikleri dönem boyunca havaya,suya,toprağa karıştılar.O zamana kadar çöpler ve çöplerin depolandığı alana da karıştılar.PCB ler ayrıca çevreye kimyasalların taşınması sırasında kazayla dökülmeleriyle ve sızıntılarıyla ya da Transformer,Kapasitör ve diğer PCB içeren ürünlerden yayılan sızıntılarla karışır.PCB ler hala çevreye yanlış depolanmış tehlikeli atıklarla, eski transformer akışkanları gibi PCB atıklarının uygunsuz dumpingi ile,PCB içeren ürünlerin kente ait ama tehlikeli atıklara göre planlanmamış deponi ve bertaraf tesislerine gönderilmesiyle yayılabilir.Ayrıca bazı çöplerin yanmasıylada PCB ortama yayılabilir.
Öncelikle çevrede PCB çabuk bozunmaz,bozunması çok uzun zaman alır.Hava,su,toprakla çok kolay döngülere katılır.Örneğin PCB havaya topraktan ve sudan buharlaşma yoluyla katılır. Uzun mesafelere taşınabilir ve çevreye karıştığı noktadan çok uzaklardaki deniz ve kar suyunda bulunabilir.(Kuzey Kutbu gibi) Sonuç olarak Poli Klorlu Bifeniller dünyanın her yerinde bulunabilrler.Genelde daha hafif PCB molekülleri atmosfere karıştığı noktadan daha uzağa taşınırlar.PCB şu anda yeryüzünde toprak partikülleri ve su buharı olarak bulunmaktadır ve bu su buharı zamanla toz,yağmur veya kar yoluyla toprağa ve suya dönecektir. Su da PCB akıntıyla taşınır ve dipteki sedimente veya su partiküllerine tutunur ve buradan da yine buharlaşarak atmosfere karışır.Ağır PCB’ler hafif PCB’lerin buharlaşarak havaya karışmasına karşın sedimentlerde birikir. Ayrıca PCB içeren sedimentler PCB leri yüzey sularına bırakabilirde bu olay çift yönlüdür.PCB bileşikleri toprağa çok güçlü bağlanır ve genellikle yağmur sularıyla derin toprak katmanlarına gitmezler.Aylarca hatta yıllarca toprakta bozunmadan kalabilirler.PCB lerin taşıdığı klor atomu sayısı arttıkça bozunması yavaşlar. Buharlaşma hafif PCB bileşiklerinin toprağı terk etmesindeki en önemli yoldur. Gaz halindeki PCB yapraklarda,bitkilerin toprak üstü kısımlarında ve ekinlerde akümüle olur.

PCB ler sudaki mikroorganizmaların ve balıkların bünyesine kolaylıkla alınırlar. PCB ler suda olduklarından binlerce kat daha fazla balıklarda ve deniz memelilerin de akümüle olurlar.
PCB MARUZÄ°YETÄ°
PCB artık Amerika’da üretilmemesine rağmen orda ki insanların halen PCB’ye maruz kalmaları devam etmektedir.Birçok eski transformerler ve kapasitörler hala PCB içeriyor olabilir ve bu maddeler 30 yıldan fazla kullanılıyor olabilir.Eski flourasanlar, eski elektrik parçaları (televizyon ve buzdolabı parçaları gibi) eğer PCB üretimi durdurulmadan önce üretildiyse PCB içerme olasılığı çok fazladır. Bu elektrik parçaları çalışırken ısındığı zaman küçük bir miktar PCB havaya karışır, ve içindeki havada PCB seviyesi artar. Çünkü bu parçalarda zamanla sızıntı yapan çatlaklar oluşur ve bu sızıntılar PCB lerin deri yolu ile maruziyetinin kaynağı olur.
Az miktarda PCB her dış ve iç ortamdaki havada, toprakta, sedimentte, yüzey sularında ve hayvanlarda bulunabilir. Bununla birlikle PCB seviyesi, üretiminin yasaklandığı 1977 yılından itibaren azalmıştır. İnsanların PCB ye primer maruziyeti PCB ile kirlenmiş yiyecekler ve PCB ile kirlenmiş havanın solunmasıyla oluşur. PCB lerin major besin kaynağı balık, kırmızı et, ve günlük tüketilen gıdalardır. 1978-1991 arasında, yetişkinlerin günlük tahmini yiyeceklerden aldıkları PCB miktarı 1.9 nanogramdan 0.7 nanograma düşmüştür.
Bazı insanlar için en önemli oral maruziyet kaynağı olacak kadar hâla ‘sportfish’ de PCB seviyesi yeterince yüksektir. Et ve günlük yiyeceklerde diğer önemli PCB kaynağıdır. Tehlikeli atık depo bölgelerinin yakınında yaşayan insanlar, PCB içeren deniz ürünleri yiyerek, havayı soluyarak ve PCB ile kirlenmiş kuyu sularını içerek PCB ye maruz kalırlar. Çocuklar ve yetişkinler PCB ile kirlenmiş sularda yüzerken de maruz kalırlar. Tabi ki bu maruziyet biçimi PCB içeren yiyeceklerin sindirimi yada direk PCB ile kirlenmiş havanın solunması kadar ciddi değildir.
PCB nin işyeri maruziyeti PCB içeren transformerlerin, eski bilgisayarların yada PCB içeren cihazların tamiri sırasında, yanması yada dökülmesiyle olabilir. Buna ek olarak, eski elektrikli aletler, florasan aletler (bunlar PCB transformerleriyle doldurulmuştur.) ısı izolasyonlarının da PCB içerdiği bilinmektedir. Tehlikeli atık depo alanlarında PCB ile etkileşim, işçilerin havayı soluması, PCB içeren atıklara dokunması ile olabilir. PCB ile kirlenmiş iş yerindeki maruziyet ise PCB içeren iç ve dış havayı soluyarak ve maddelere dokunarak gerçekleşir.
PCB VÃœCUDA HANGÄ° YOLLARLA GÄ°RER
Eğer PCB içeren havayı soluyorsanız, PCB ler vücudunuza solukla girer direk akciğerlere gider ve sonra buradan kana geçer. Solunan PCB nin kana geçen miktarını ve kana geçme hızını bilemiyoruz. PCB nin vücuda bir diğer girme yolu da et ve balık ürünleri veya diğer PCB içeren yiyeceklerin yenmesiyle olur. İçme suyuyla maruziyet yiyeceklerinkinden daha azdır. Çöp bertaraf üniteleri, veya depolama alanları yakında yaşayan insanlar için ve PCB ile veya çevresinde çalışan insanlar için genellikle PCB vücutlarına kirlenmiş topraktan deri yoluyla veya PCB buharı soluyarak geçer. PCB vücuda girdiğinde metabolitlerini oluşturur. Deişmemiş PCB de vücuda yerleşebilir veya dokusu ve karaciğerde yıllarca depolanabilir. Diğer organlarda PCB ye çok az miktarlarda rastlanmıştır. PCB ayrıca bebeklere anne sütüyle de geçebilir.
PCB NÄ°N Ä°NSAN SAÄžLIÄžI ÃœZERÄ°NDEKÄ° ETKÄ°LERÄ°
PCB nin insan sağlığını nasıl etkilediği üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların birkaçı iş yerinde PCB ye maruz kalan işçiler üzerine yapılan gözlemler ve diğerleri de genel populasyan üzerine yapılan deneylerdir. Deri de görülen etkiler iyi tanımlanmış fakat tam olarak genel populasyondaki insanların maruziyetlerini bi sonuç teşkil edememiştir. Akne ve isilik gibi deri olayları yüksek seviyede PCB maruziyetine uğrayan insanlarda görülmüştür.
İnsanlarla ilgili yapılan birçok çalışma da PCD maruziyet seviyeleri ve sağlık üzerine etkileri arasında ilişki kurma konusunda birçok eksiklik vardır. Bazı çalışmalar burunda ve akciğerde irritasyon, gastrointestinal bozukluk kan ve karaciğerde değişiklik, depresyon ve halsizlik olduğunu ortaya koymuştur. PCB nin PCB ile dolaylı veya direkt işyerleri ile etkileşimi gibi iş ortamlarındaki konsantrasyon seviyeleri tehlikeli atık bölgelerindeki iç ortam ve dış ortam havasındakinden daha yüksektir.
Bazı çalışmalarda ise genel popülasyonda PCB maruziyetine uğramış annelerin çocuklarının sağlıkları üzerine araştırmalar yapılmıştır.
Halkı toksik kimyasallardan korumak, zarar görmüş insanları tedavi etmek amacıyla bir yol bulmak için bilim adamları bir çok çalışma yapmıştır. Bir kimyasalın insan sağlığına nasıl zarar verdiğini öğrenmenin tek yolu vardır: o kimyasalın nasıl absorve olduğunu vücut tarafından nasıl dışarı atıldığını hangi yolları izlediğini kimyasallar ve test hayvanlarıyla araştırmaktır. Hayvan testleri ayrıca kanser ve doğum anomalileri gibi sağlık etkilerini belirleyebilir.
Kısa periyodlarla yüksek PCB oranı içeren yiyeceklerle beslenen sıçanlarda karaciğer hasarı ve bazılarında ölüm görülmüştür. Az miktarlarda PCB içeren yiyeceklerle haftalar ve aylarca beslenen sıçan,fare ve maymunlarda anemi, akne karaciğer, mide ve tiroid büyümesini içeren önemli sağlık etkileri gelişmiştir. PCB nin neden olduğu hayvanlardaki diğer etkiler üreme sistemindeki değişimler bağışıklık sisteminin zayıflaması davranış bozuklukları ve çiftleşme bozukluklarıdır. Bazı PCB ler tiroid ve diğer endokrin bezlerden salgılanan hormonları normalin dışında çalıştırabilir veya durdurabilir. PCB ler endokrin sisteminde değişikliklere yol açar. PCB lerin yumurtlama dönemine etkileri bilinmemektedir. PCB nin dermal ve soluk yoluyla maruziyetinde oluşturduğu salık etkileri hakkında çok az bilgi vardır. Bu bilgi, tavşanlarda az miktarda uzun süreli dermal maruziyetlerin karaciğer, böbrek ve deri hasarı oluşturduğu, tek ama büyük bir dozla ise farelerin ve tavşanların öldüğü gözlemlenmiştir. Aylarca PCB soluyan sıçanlar ve diğer denek hayvanlarında da karaciğer ve böbrek hasarı oluşmuş fakat burada önemli olan bu etkilern yüksek olması için maruziyet seviyelerinin de yüksek olmasının gerekmesidir. İşçiler üzerinde yapılan çalışmalar karaciğer kanseri gibi çeşitli tiplerde kanser oluşumunun PCB maruziyetiyle ilişkili olduğunu kanıtlamıştır. PCB karışımları içeren karışımları yiyen sıçanların karaciğerlerinde karaciğer kanseri gelişmiştir.
Amerika’da Department of Health and Human Services (DHHS) PCB yi karsinojen bir madde olarak tanımlamıştır. EPA ve İnternational Agency for Research on Cancer (IARC) de PCB nin insanlarda karsinojenik etkili olabileceğini kabul etmiştir.
PCBNİN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Çocuklar da, yetişkinler gibi PCB ile kirlenmiş gıdaları yiyerek, PCB içeren elektronik aletlerin bulunduğu iç ortam hacasını soluyarak yada PCB ile kirlenmiş suları içerek maruz kalırlar. Ağırlıklarının az oluşundan dolayı çocuklar bünyelerine PCB aldıklarında kilogram başına düşen miktar yetişkinlerinden fazladır. Buna ek olarak çocukların beslenme biçimleri genelde yetişkinlerden farklıdır. 1991 de FDA (A Foof and Drug Adminstration ) ın yaptığı çalışmalar 6 aylık bebeklerin ve 2 yaşındaki çocukların 0.01 ve 0.002 mikrogram/kilogram/günlük dozlarda PCB aldıklarını ortaya çıkarmışlardır.
Tehlikeli atık depo ve bertaraf bölgelerinin yakınlarında çalışan çocuklar ellerini ağızlarına götürme davranışıyla mesela ellerini kirli toprağa veya kirli nesnelere götürdükten sonra ağızlarına götürerek yanlışlıkla bir miktar PCB yi oral yollarla bünyelerine alabilirler. Bazı çocuklar özellikle toprak, çamur yerler. Ve bu davranışın adı “pica” dır. Ayrıca çocuklar eski elektronik eşyalar ve parçalarla oynayarak da PCB ye maruz kalırlar. Ayrıca PCB içeren işyerlerinde çalışan ebeveynlerin kıyafetleriyle eve taşınan PCB ile de çocukların maruziyeti söz konusudur. Bebekler anne sütüyle de PCB yi bünyelerine alabilirler. Ayrıca maruziyete uğramış annenin karnındaki bebekte PCB maruziyetine uğrar. Yapılan bir çalışmada hamilelik dönemimde çok yüksek konsantrasyonda PCB maruziyetine uğramış bir annenin bebeği daha az seviyede PCB ye maruz kalmış annenin bebeğinden çok daha az kiloda doğmuştur. Benzer şekilde yüksek konsantrasyonlarda PCB içeren sularda yetişen balıkları yiyen annelerin bebeklerinin kilosu da diğerlerine göre daha azdır. Hamilelik öncesinde ve esnasında fazla miktarda PCB içeren balık yiyen annelerin bebeklerinin davranışlarında da anormallikler görülmüştür. Bu anormallikler motor sinirlerde, kısa süreli hafıza da problemler şeklinde olabilir. Tabi bu çalışmalarda annelerin önceden başka kimyasallara da maruz kalmış olması olasıdır. Henüz yapısal doğum anomalilerin PCB maruziyetinden kaynaklanıp kaynaklanmadığı açığa kavuşmamıştır. Cilt aknesi ve isiliklerin yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da PCB maruziyetinin bir sonucu olup olmadığı da henüz kesinleşmemiştir. Denek hayvanlarıyla yapılan çalışmalar annelerin hamilelik ve emzirme dönemlerindeki maruziyetlerin de bebek hayvanların üzerinde korkunç etkilerin olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bazı hayvanlarda doğum öncesi ölümlerin artışını ve tiroid ve üreme organlarındaki değişimlerin PCB maruziyetinden kaynaklandığı görülmüştür. Anneleri PCB ye maruz kaldıktan sonra emzirme dönemindeki bebek maymunların ciltlerinde olumsuz etkiler meydana gelmiştir. Bazı çalışmalarda da çok yüksek PCB dozlarının alımında yapısal doğum anomalilerinin oluştuğu görülmüştür. Çocuklar doğum öncesinde ve emzirme döneminde PCB ye maruz kalabilirler. PCB anne vücudunda depolanır, hamilelik boyunca plesenta yoluyla bebeğe ulaşır. Ayrıca PCB in yağda çözünmesinden dolayı anne sütünde birikir. Ve bebeklere ve küçük çocuklara geçer. Göbek kordonundaki kanda ve anne sütünde yapılan ölçümlerde PCB nin varlığı ortaya çıkmıştır.
Bazı çalışmalar tahmini olarak %6-12lik PCB oranı ihtiva eden anne sütüyle 6 ay boyunca beslenen çocukların bünyesinde hayatları boyunca PCB akümüle olacaktır. PCB ye maruz kalan anne adaylarının mutlaka doktora gitmesi gerekmektedir. Çünkü beyin, sinir sistemi ve organların gelişimi fetusta olur. Ve PCB nin hedef sistemlere etkisi prenetal(doğum öncesi) ve neonetal(0-28 gün) lük dönemdeki maruziyetler sonucunda oluşan anormallikler, bozukluklar şeklindedir.
EPA standartlarına göre içme sularında kabul edilebilir PCB oranı 0.5 ppm dir. Ve ticari balıkçılık yapılan sulardaki PCB oranı EPA standartlarına göre 0.17 ppt den fazla olamaz.
FDA bebek ve çocuk gıdalarında max 0.2 ppm PCB ye izin vermiş bu seviye yumurta 0.3 ppm sütte 1.5ppm balıkta ve midyede 2ppm ve kırmızı ette 3ppm dir.
OSHA ise 5 gün boyunca 8 saat çalışan bir işçi için PCB miktarını 1mg/metreküp havada %42 yada 0.5mg/metreküp havada %54 olarak belirlemiştir.

Poli Klorlu Bifenillerin Çevrede Bulunuşu