Beynin Kısımları Nelerdir

Beyin; ön beyin, orta beyin, arka beyin olmak üzere üç bölümden meydana gelmiştir.

a. Önbeyin (Büyük Beyin)

İnsan beyninin en büyük kısmıdır. Ön beyin uç beyin ve ara beyin olmak üzere iki önemli kısımdan meydana gelmiştir.

Uç Beyin: üç beyin önden arkaya doÄŸru derin bir yarıkla iki yarım küreye ayrılmıştır. Bu yarım küreleri iki köprü bir­birine baÄŸlar. Bunlardan üstteki köprüye “nasırlı cisim”, alttakine ise “beyin üçgeni” denir. Bu köprüler, nöron aksonlarından yapılmıştır. Beyin yanm kürelerinde birinci ve ikinci kanncık bulunur. Bu karıncıklar bir kanalla beyin üçgeninin altında bulunan üçüncü kanncıkla baÄŸlantı yaparlar, üçüncü kanncık da bir kanal­la omurilik soÄŸanı hizasında bulunan dördüncü karıncığa baÄŸlanır. Omurilik kanalı dördüncü karıncıkta sona erer. Beyinde bulunan karıncıklar omurilik kanalının devamı ÅŸeklindedir .

Beyin yanm kürelerinin üstünde, beyin yanm kürelerini enine olarak ayıran derin girintiye “rolando yangı”, alt kısmında ve genişçe olan yanÄŸa ise “süyus yangı” denir. Beyinde bulunan çeÅŸitli merkezler bu yarıklar boyunca sıralanmıştır. Beyin yarım kürelerinden enine bir kesit alındığında, dışta beyin kabuÄŸu (korteks) denilen 3-4 mm kalınlığında ince bir “boz madde” görülür. Beyindeki birçok önemli merkezler kortekste bulunur. Ä°nsan beyninde yak­laşık 12-14 milyar sinir hücresi olup, bunun 9 milyarı kor­tekste yer alır. Korteksin geliÅŸimi, insanda ancak 18-20 yaÅŸlarında tamamlanır. Balık, kurbaÄŸa, sürüngen ve kuÅŸlarda korteks bulunmaz; bunların beyinleri düzdür. Bu hayvanlarda korteks yerine orta beyinde boz çekirdek­ler ve otonom faaliyetleri düzenleyen hipotalamus bölgesi ile somatik faaliyetleri düzenleyen talamus bölgesi bu­lunur. Bu kısımlar, miyelinsiz nöronların gövdeleri ile dentritlerden ve ara nöronlardan meydana gelmiÅŸtir. Ä°n­sanda ve diÄŸer memelilerde boz madde bölümünün altın­da, nöronların aksonlarından meydana gelen “ak madde” bulunur. Ak maddenin bazı bölümlerinde hipota­lamus gibi önemli merkezleri taşıyan boz çekirdekler görülür.

Uç Beynin Görevi: İsteğimize bağlı olarak yapılan hareket­lerin tamamı uç beyin tarafından yapılır. Hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde, beyni çıkarılan hayvanların yaşadıkları; fakat dış etkilere karşı duyarlı olmadıkları, hafızalarını ve iradelerini kaybettikleri gözlenmiştir. Beyin yarım küreleri çıkarılmış bir güvercin ancak itilirse yürüyebilmekte, havaya atılırsa uçabilmekte, önüne yiyecek konsa dahi onu yiye­memekte, ancak ağzına besin konursa onu yiyebilmekte, açlık hissetmemektedir.

Yukarıda da belirttiğimiz gibi beyin yarım küreleri zeka, hafıza, duyarlılık gibi dış alemle ilişkileri düzenleyen bütün ruhsal olayların merkezidir. Düşünerek, isteyerek yap­tığımız bütün işlerin merkezleri büyük beyinde bulunur.

üç beyin;

• ön (frontal) lop,

• şakak (temporal) lop,

• yan (parietal) lop,

• arka (occipital) lop,

• merkezi (central) lop     olmak üzere 5 alt bölüme ayrılır.
Ara Beyin: üç beynin ara beyin kısmı; talamus, hipota­lamus ve hipofız bezinin arka bölgesini içerir. Ara beyin, beyin yarım küreleri arasında kalan bölgedir. Yani bu kısım, beyin yarım küreleri tarafından sarılmıştır. Ara beynin yan duvarları talamus, tavanı epitalamus ve ta­banı hipotalamusa dönüşür. Optik sinirlerin fibrilleri hipotalamusun altında çaprazlanarak “kiazma”yı mey­dana getirir Orta beynin içerisinden geçen silvus yarığı ara beyne gelince geniÅŸleyerek üçüncü karıncığı oluÅŸturur, üçüncü karıncığın saÄŸ ve sol yan duvarlarında talamus denilen iki büyük boz çekirdek bulunur. Bu çekirdeklere “görsel yataklar” da denir. Vücudun çeÅŸitli bölgelerinden gelen duyular­la, görme ve iÅŸitme organlarından alınan bütün duyular buraya gelir. Burada düzenlenerek beyin korteksine gider. Görme merkezlerinde ayrıca heyecan, aÄŸlama, gülme gibi ruhsal olayları yaptıran, gözyaşı çıkmasını saÄŸlayan ve mesafe ayarlayan merkezler bulunur. Kısacası talamus beyin korteksine gelen ve giden sinir­lerin geçiÅŸ merkezidir.

üçüncü karıncığın alt kısmında hipotalamus bulunur. Hipotalamus, iç organların ve dokulann otomatik kontrol merkezidir. Hipotalamusta su dengesi, kan basıncı, uyku, iÅŸtah, karbonhidrat ve yaÄŸ metabolizması, vücut sıcaklığı, eÅŸeysel yönelme ve olgunlaÅŸmayı saÄŸlayan merkezler bu­lunur. Vücudun iç dengesinin (homeostasi) düzenlenmesi buradan yapılır. Hipotalamus, ayrıca sinir hücrelerinden salgılanan özel hormonlar ile hipofiz bezinin çalışmasını düzenler. Hipofiz ise endokrin bezlerin çalışmasını düzenleyen en önemli bir iç salgı bezidir. Hipofiz bezinin arka lobu, ara beynin aÅŸağı doÄŸru uzayan hipotalamusa ait duvarından meydana gelmiÅŸtir. Ara beynin üst-arka tarafa doÄŸru yaptığı uzantıdan “epifiz” oluÅŸur.

b. Orta Beyin

Orta beyin, ponsun (varol köprüsü) üzerinde, beyincik ve ara beyin arasında kalan bölgedir. Burası miyelinli sinir liflerinden oluÅŸmuÅŸtur. Orta beyin; beyincik, pons, omurilik soÄŸanı ve omurilikle baÄŸlantı kuran sinirlerin geçtiÄŸi yerdir. Burada üçüncü karıcınğı dördüncü karıncığa baÄŸlayan bir merkez bulunur. Orta beynin üst kısmında dört tane çıkın­tı vardır. Bunlara “dördüz çıkıntılar” (optik lop) denir. Bun­ların içerisinde görme ve iÅŸitme refleks merkezleri yer alır. Fazla ışıkta göz bebeklerinin daralması, herhangi bir küçük seste köpeÄŸin kulaklarının dikleÅŸmesi, buradaki refleks merkezlerinden saÄŸlanır. Ayrıca orta beyinde kas tonusunu ve vücudun duruÅŸunu düzenleyen merkezler de bulunur.

c. Arka Beyin

Omurilik soğanı ve beyincikten meydana gelmiştir.

Omurilik Soğanı (Medulla Oblangata): Bu kısım omuriliğin kafatası içerisinde devamı gibidir ve varol köprüsünün altında, beyinciğin ön alt kısmında bu­lunur, uzunluğu 3 cm, ağırlığı ise 8-10 gr kadardır. Beyin yarım kürelerinden çıkıp, vücut kısımlarına giden sinirler buradan çaprazlamasına geçerler (beynin sağ tarafı, vücudun sol; beynin sol tarafı da vücudun sağ bölgelerini kontrol eder). Omurilik soğanı omuriliğin devamı olduğundan dışta ak madde, içte ise boz madde bulunur. Ak madde, beyinden omuriliğe, omurilikten beyine giden miyelinli duyu ve motor ak­sonlarından yapılmıştır. Boz madde ise sinirlerin girip çıktığı yerdir ve hayatsal faaliyetleri kontrol eder.

Bu yapı, beyin ve omurilik zarları ile çevrilmiÅŸtir. Omuri­lik soÄŸanı içerisinde 4. karıncık bulunur. Karıncık du­varlarında ayrı ayrı isimleri olan boz madde çekirdekleri yerleÅŸmiÅŸtir. Boz madde içerisinde sinir merkezleri bu­lunur. Bu merkezler solunum, dolaşım, boÅŸaltım, me­tabolizma, karaciÄŸerde ÅŸeker ayarlanması, yutma, çiÄŸneme, öksürme, hapşırma, kusma, kan damar­larının büzülmesi veya gevÅŸemesi gibi refleksleri kontrol eden yerlerdir. Omurilik soÄŸanının hayati öneminden dolayı bu kısma “hayat düğümü” de denir. Buraya in­dirilen ÅŸiddetli darbeler sonucu kalp ve solunum faaliyetleri durabilir, sonuçta canlı ölür.

Beyincik (Küçük beyin = Metensefalon): Omurilik soÄŸanının üzerinde bulunur ve önünde varol köprüsü (pons) yer alır. Kendisine ait baÄŸlarla; beyin kürelerine, omurilik soÄŸanına ve varol köprüsüne baÄŸlanır. Beyincik de, beyinde olduÄŸu gibi sert, örümceksi ve ince zarla örtü­lüdür. Enine kesitinde dışta boz madde, içte ak maddenin bulunduÄŸu görülür. Ak madde, boz maddenin lopçuk­larına doÄŸru dal ve dalcıklar ÅŸeklinde uzantılar göndererek dallanır. Bu durum bir aÄŸaç manzarasına benzediÄŸinden beyinciÄŸe “hayat aÄŸacı” denir. Beyincik balık, kurbaÄŸa ve sürüngenlerde küçük ve belirsiz olup özelleÅŸmemiÅŸtir. Bu canlılarda omurilik soÄŸanı ile birlikte bulunur.

Beyinciğin Görevi

Küçük beyin, hareket ve denge merkezidir. Bundan dolayı değişik hayvanlarda beyinciğin büyüklüğü hayvanın hareketliliği ile doğru orantılıdır. Ayrıca beyincik, kasların çalışmasını koordine eder. Çok hareketli hayvanlarda vücu­da oranla (kuşlar) oldukça büyüktür. Beyinciği çıkarılan bir köpek yürüyemez, aynı şekilde küçük beyni çıkarılan bir güvercin havaya atılırsa uçamaz, hemen yere düşer.

Duyu organları veya vücudun diğer kısımlarında meydana gelen değişiklikler, duyu sinirleri ile küçük beyne bildirilir. Beyincik de, bozulan dengeyi ayarlamak için kaslara emir göndererek gerekli hareketin yapılmasını sağlar.

Vücudun dengesi, beyincik ve kulaktaki yarım daire kanal­ları ile sağlanır.

Pons (Varol Köprüsü)

BeyinciÄŸin hemen altında orta beyinle omurilik soÄŸanı arasında kalın lif demetlerinden meydana gelmiÅŸ varol köprüsü (pons) bulunur. Pons’un ortası kalındır. İçerisinde 5, 6, 7 ve 8. kafa sinir çiftlerine ait boz madde çekirdekleri bulunur. Görevi, beyinciÄŸin bir yarım küresin­den diÄŸerine impulsları taşımaktır. Bu ÅŸekilde vücudun saÄŸ ve sol tarafında bulunan farklı kasların yönlendirilme­sine yardımcı olmaktır.

Beynin Kısımları Nelerdir