TANIM
§ Dokuların ihtiyacı olan metabolik substratların ve oksijenin karşılanamaması sonucu ortaya çıkan ve doku perfüzyon bozukluğu ile seyreden akut bir durumdur
§ Yetersiz perfüzyon uzun süre devam ederse çeşitli metabolik ve sistemik cevaplar ortaya çıkar
§ Epidemiyoloji
§ Hastaneye yatan çocuk ve erişkinlerin % 2’sinde şok tablosu gelişir
§ Mortalite oranı % 20-50 arasında değişmektedir
§ Bir çok hasta şokun akut hipotansif fazında ölmezler, çoğunlukla şok durumu ile ilişkili olarak bir veya birden fazla organ tutulumu sonucu ölürler
§ Multiple organ etkilenmesi mortaliteyi artırır
§ Bir organ tutulumu mevcudiyetinde mortalite oranı % 25, iki organ tutulumunda % 60 ve üç veya daha fazla organ tutulumunda ise % 85 ve üzerindedir
§ Patofizyoloji
§ Yetersiz doku perfüzyonu sonucu gelişen hipoksik ve iskemik zararlanma tetik çekici faktördür
§ Bu tetik çekici faktörler sayesinde çeşitli mediatörlerin salınımı olur
§ Şok sırasında immün sistemin aracılık ettiği yanıtda meydana gelebilir, özellikle septik epizodlarda bu durum daha sık görülür, buna sistemik inflamatuvar cevap sendromu (SİRS) denir
§ SİRS viral ve bakteriyel enfeksiyonlardan sonra sepsis ve ciddi şok riskini arttırır
§ Hipotansiyon geç dönem şokun bulgusudur ve bu dönemde mortalite yüksektir
§ Buna karşın hipotansiyonu olupda doku perfüzyonunda bir bozukluk yoksa o zaman şok yoktur
ÅžOK NEDENLERÄ°
Hipovolemik Åžok
A-Kan Kaybı
Eksternal
Ä°nternal kanama
Gastrointestinal
Ä°ntraabdominal (KaraciÄŸer, dalak)
Büyük damar yaralanması
Ä°ntrakraniyal hemoraji
Kırıklar
Rölatif kayıplar
İlaçlar (vazodilatörler, aneztezik barbütüratlar)
Spinal kord travması
Sepsis
Anaflaksi
B-Plazma kaybı
Yanıklar
Protein Kaybedilen sendromlar (Nefrotik sendrom, bağırsak hastalıkları)
Sepsis
C-Sıvı ve elektrolit kayıpları
Kusma ve ishal (Akut gastroenteritler)
Aşırı diüretik verilmesi
Aşırı terleme
Endokrin
§ Diabetik ketoasidoz
§ Diabetes insipidus
§ Adrenal yetmezlik
Kardiyojenik Åžok
§ Aritmiler (Supraventriküler taşikardi, bradikardi, ventriküler ritm bozuklukları)
§ Kardiyomyopatiler, kardit
§ Akut myokard infarktüsü
§ Akut valvüler yetmezlik
§ Konjenital kalp hastalıkları
§ Konjestif kalp yetmezliği
§ Mekanik tıkanmalar (Perikardiyal efüzyon, tamponad, basınçlı ventilasyon, pnömotoraks, pulmoner emboli, dissekan aort anevrizması, atrial miksoma)
§ Kalp cerrahisi ve sonrası myokard zedelenmesi
Mikrosirkulatuvar Endotel Zedelenme ve Korpüsküler Agregasyon
§ Anaflaksi
§ DIC
§ Yanık, septik şok, travma
Hücre membran zedelenmesi
Septik ÅŸok
Anaflaksi
Ä°skemi, hipoksi, anoksi, pankreatit
DiÄŸerleri
Endokrin yetmezlik
Addison hastalığı
Miksödem
KLÄ°NÄ°K
§ Hipovolemik şok; mental durumda değişiklik, taşipne taşikardi, hipotansiyon, soğuk ekstremite ve oligoüri ile seyreder
§ Buna karşın hipovolemik şokda normal veya sadece hafif ve orta derece kalp hızı ve kan basıncında değişiklik ve hafif soğuk ekstremitelerde eşlik edebilir
§ Kompanse veya ılık şokda taşikardi, taşipne, yeterli idrar çıkımı ve hafif metabolik asidoz
§ Kardiyojenik şokda ekstremiteler soğuk, kapiller dolum zamanı uzun, hipotansiyon, taşipne, idrar çıkımının azalması
§ Kompanse olmayan şok veya soğuk şok bütün şok dönemlerinin geç dönemlerinde meydana gelebilir
TEDAVÄ°
§ Çoğu vakada erken dönem şokda 20 ml/kg normal SF veya ringer laktat solusyonu bolus dozunda verilir
§ İnfüzyon yapıldıktan sonra hasta tekrar değerlendirilir ve gerekirse tekrarlanabilir
§ Hastada hipovolemini nedeni kan kaybı veya proteinden zengin sıvı ise taze donmuş plazma, albumin, tam kan ve eritrosit süspansiyonu replasmanı yapılabilir
§ Septik, kardiyojenik, distrübütif ve nadirende hipovolemik şokda hem kalp hızını hemde kardiyak kontraktiliteyi stümüle edici ilaçlar kullanılabilir
§ Bu ilaçlar oksijen tüketimini artırıcı ve kardiyak disritmiye neden olucu etkisi vardır
§ Dopamin ve epinefrin çok sık kullanılır
§ Epinefrinin periferik vasküler tonus ve kalp üzerinde daha büyük etkisi ve yine epinefrin myokardın oksijen tüketimini arttırıcı ve disritmi yapıcı etkisi vardır
§ Dobutamin bunlara alternatif olarak özellikle kardiyojenik şokda tercih edilir ve afterloadu azaltıcı etkisi vardır
§ Norepinefrin ve fenilefrin sistemik vasküler direnci düşük olan vakalarda kullanılır
§ Erken şok döneminde nadiren afterloadu azaltıcı ilaç kullanılabilir, özellikle kardiyojenik şokun geri dönme fazında çok yaralıdır
§ Milrinon ve amrinone afterloadu azaltıcı ve kontraktiliteyi arttırıcı etkisi vardır ve bu nedenle kardiyojenik şokda kullanılabilir
§ Ciddi şokda koagülasyon bozukluğu sıklıkla eşlik eder.
§ Asidoz ve hipokalsmi.
§ Sıvıya, ilaçlara ve diğer tedavilere yanıt vermeyen hastalara nadiren diğer noninvazif tekniklere başvurulabilir
§ EKMO septik ve kardiyojenik şok dışında pulmoner ödem, sıvı yüklenmesi ve kimyasal mediatörlerin uzaklaştırılmasında kullanılabilir.
Åžok ve Tedavisi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder