Sinir Sistemi Organları Nelerdir

Sinir sistemimiz iki ana gruba ayrılır. Bunlar;

• Merkezi sinir sistemi


• Çevresel sinir sistemi

Merkezi sinir sistemi beyin,beyincik,omurilik soğanı ve omurilikten oluşur. Merkezi sinir sistemi vücutta yönetimi sağlayan organlardır..Diğer bir ifadeyle vücudun idare merkezleridir.

Çevresel sinir sistemi, vücuttaki organlar ile merkezi sinir sistemi arasındaki iletimi sağlayan sinir ve sinir düğümlerinden (gangliyon) oluşur.Çevresel sinirler vücudun her tarafına yayılmış durumdadır.

Merkezi ve çevresel sinir sisteminin her ikisi de sinir hücrelerinden oluşur.Sinir hücrelerine nöron denir.

Vücudumuzda yönetimi sağlayan merkezi sinir sistemi organlarını kısaca açıklayalım:

Beyin

Kafatası içine yerleşmiş durumda olan beyin, insanlara diğer canlılara göre üstünlük veren bir organdır.Kafatası kemikleri , çok hassas olan bu organımızı dış darbelerden korur.Ortalama ağırlığı 1400 g olan beynimiz iki yarım küreden oluşur.Üzeri üç katlı bir zarla örtülüdür.Bu zarlar beyni korur.

Beynin dış kısmı girinti ve çıkıntılıdır.Bu sayede beynin yüzeyi genişler.dolayısıyla da çok sayıda sinir hücresi bu geniş yüzeye yerleşerek beynin kapasitesini artırır.

Beyinden bir kesit alıp incelendiğinde dış kısmının boz maddeden,iç kısmının ise ak maddeden oluştuğu görülür.

Daha öncede belirttiğimiz gibi beyin.vücudun kontrol merkezidir.B nedenle duyu organlarımızdan gelen bütün bilgiler burada değerlendirilir.Her bir duyu organı için beyinde ayrı bir bölge yer alır.Beyin bu görevlerden başka zeka,hafıza,düşünme gibi görevleri de yapar.

Beyincik

Küçük beyinde denilen beyincik, beynin arka kısmının alt tarafındadır.Diğer bir ifadeyle beyin ile omurilik soğanı arasında yer alır.Beyinciğin yapısı incelendiğinde iç tarafta ak madde,dış tarafta boz madde olduğu görülür.Boz madde ak madde içinde girinti ve çıkıntı yapar.Dolayısıyla beyincik ağaç görünümündedir.bu görünümünden dolayı beyinciğe hayat ağacı da denir.

Beyincik vücudun denge merkezidir.İç kulaktaki yarım daire kanallarından gelen uyarılar burada değerlendirilir.Vücudumuzdaki kasların dengeli ve uyumlu çalışması da beyinciğin kontrolündedir.

Beyinciğin denge görevi yaptığı, bir kuş beyninde gözlenmiştir.Beyinciği çıkarılan kuş engeli bir şekilde uçamaz.Yine alkollü olan birisinin dengeli yürüyememesi beyinciğin alkolden etkilenerek görevini tam yapamamasındandır.

Omurilik Soğanı

Omurilik soğanı , beyin ile omurilik ile arasında bulunur.Şekil itibariyle soğana benzediğinden omurilik soğanı denir.omurilik soğanı ,omuriliğin üst kısmında şişkin bir görünümdedir.omurilik ve beyin arasındaki ilişkiyi sağlar.Omurilik ve beyin arasındaki sinirler buradan geçer.

Omurilik soğanında isteğimiz dışında gerçekleşen solunum,boşaltım,dolaşım gibi vücut fonksiyonları ile ilgili merkezler bulunur.Diğer bir ifadeyle soluma,yutma,kalp atışı, damarların büzülmesi ve gevşemesi gibi olayları denetler.

Omurilik

Omurilik , omurga içinde yer alan kanal şeklindeki boşluğa yerleşmiştir.Omurgayı oluşturan kemikler omuriliği dış etkilerden korur.Omurilik soğanından başlayarak devam eder.Omurilik yetişkin bir insanda 45-50 cm uzunluğundadır.Beyinden organlara giden sinirler önce omurilikten geçer.Yine organlardan beyne giden sinirler de önce omuriliğe,sonra beyne ulaşır.Refleks hareketlerinin merkezi omuriliktir.

Sinirler

Buraya kadar yapılan açıklamalarla merkezi sinir sisteminin genel özelliklerini öğrendik.Daha önce de belirttiğimiz gibi sinir sistemi nöron(sinir hücresi) ardan oluşur.Bir nöronun yapısını inceleyecek olursak uzun(akson) ve kısa uzantılardan(dendrit) oluştuğu görülür.bir kısım nöronların aksonları üzerinde miyelin kılıf bulunur.Miyelin kılıf bulunan sinir hücrelerinde uyartı daha hızlı iletilir.

Merkezi sinir sistemi ve çevresel sinir sisteminde bütün uyartılar nöronlar tarafından iletilir.Dolayısıyla nöronlar yaptıkları göreve göre isim alır.Örneğin duyu organlarından uyartıyı getiriyorsa duyu sinirleri ismini alır.Merkezi sinir sisteminden alınan emirleri kas ve diğer organlara götürüyorsa hareket(motor) sinirleri ismini alır.Bir sinirden diğer sinire uyartılar iki sinir arasındaki sinapslardan geçer.Sinapslar bir sinirin aksonu ile diğer sinirin dendriti arasındaki bağlantı yerleridir.

Sinir hücresinde uyartının yönü aksonun yönündedir.Sinir hücrelerinde uyartıların (mesajların) iletilmesi elektriksel ve kimyasal yolla olur.

Sinir hücrelerinde uyarılar (mesajlar) çok hızlı bir şekilde iletilir.Uyarının hızı miyelinli sinir hücrelerinde yaklaşık 120 m/s’dir.

Vücudun dışından gelen uyarılar duyu organları ile alınır.Örneğin;deri yoluyla alınacak olan sıcak,soğuk gibi uyarılar, önce derideki sinir hücreleri ile alınır.alınan uyarı diğer sinire aktarılır.Bu şekilde sinirden sinire aktarılan uyarı,beyin veya omuriliğe ulaşır.Beyin ve omurilikte uyarılar değerlendirilerek bir cevap verilir.Bu cevap tekrar emir olarak sinirlerle kaslara ya da tepki organlarına iletilir.Vücudun içinden gelen uyarılar da aynı şekilde değerlendirilir.

Vücudumuz, dışarıdan gelen bazı uyarılara karşı ani tepkimeler verir.Vücudun ani ve istemsiz olarak gösterdiği bu tepkilere refleks denir.İstemsiz olarak gerçekleşen bu ani tepkimeler omuriliğin denetimindedir.Refleksler vücudun savunma mekanizmasıdır. Örneğin;elimize bir iğne batsa veya farkında olmadan sobaya değse hemen çekeriz.Bu olay isteğimiz dışında gerçekleştiği için reflekstir.Dans etme , bisiklet sürme gibi refleksler sonradan kazanılır.Bu gibi refleksler önceden beyin tarafından öğrenilir.Daha sonra omuriliğin denetimine geçerek refleks haline geçer.Eğer bu reflekslerde bir hata olursa beyin tekrar devreye girerek düzeltir.Refleks hareketleri refleks yayları ile düzenlenir.

Beynimiz omuriliğin aksine düşünülerek karar verilen hareketlerin merkezidir. Göz,kulak,dil,burun gibi duyu organlarımız dışarıdan gelen mesajları algılayarak beyne gönderir.Beyinde duyu organlarından gelen uyarılar değerlendirilir ve bir cevap verilir.Örneğin;kulağımıza bir hayvan sesi geldiğinde bu ses önce kulak tarafından algılanır.Daha sonra beyne iletilir.Beyin, gelen sesi değerlendirerek hangi hayvana ait olduğuna karar verip ona göre cevap verir.

SİNİR SİSTEMİNİN SAĞLIĞI

Sinir sisteminin sağlığı için dikkat edilmesi gerekenleri aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:

• Sinir sistemimizi oluşturan organları dışarıdan gelecek darbelere karşı korumalıyız.Çünkü sinir hücresi zedelendiği taktirde kendisini yenileyemez.


• Alkol ,sigara,uyuşturucu kesinlikle kullanılmamalıdır.


• Gürültülü ve stresli durumlardan kaçınmalıyız.


• Dengeli beslenmeli ve düzenli uyumalıyız.


• Ağır yük kaldırmamalıyız.Kaldıracağımız yükü dengeleyerek kaldırmalıyız.

Sinir sisteminde görülen bazı hastalıklar ise;

• Disk kayması


• Beyin felci


• Sara


• Menenjit


• Kuduz


• Tikler vb…dir

Sinir Sistemi Organları Nelerdir