“Bir çok yetişkin eğitimcisi yapabileceklerinin en iyisini yapmayı ister ve bu yönde gelişim için çalışmaya gönüllüdür. Bunu yapabilirler çünkü; inançların ve davranışların eğitim ve öğrenim ile ne şekilde ilişkili olduğunu bilirler”
Heimlich & Norland,1994
Bir eğitimcinin eğitime hazırlığı:
Araştırma
Yansıtma
Uygulama
Araştırma: Keşfetme, tanımlama, ortaya çıkarma, yerleştirme ve sınıflandırma gibi özellikleri kapsar. Kısaca bilginin toplanması ve bir yere kadar da sunulmasıdır. Toplanan bilgiye herhangi bir değer biçilmez.
Yansıtma: Toplanmış olan bilginin inançlar ve davranışlara göre incelenmesidir. Sorgulama, kıyaslama, deneyleştirme, değerlendirme ve değer biçme gibi özellikleri kapsar. Bu süreç eğitimciye kendini sorgulama şansı verir. “Farklı bir şey düşünüp, farklı mı davranıyorum?” Yansıtmanın amacı teori ile pratiği, inanç ile davranışı ve anlama ile uygulamayı karşılaştırmaktır.
Uygulama: Yansıtma sürecinde saptanan herhangi bir uyumsuzluğu kabul ederek, hatta davranış ve inançların uyum sağlamak amacıyla değiştirilebildiği dönemdir.
“Bilginin ilim haline gelebilmesi için yansıtma zamanı gereklidir. Çünkü alınan bilgi ancak kişi o konu hakkında düşünür ve anlarsa ilim haline gelir”. (Ebel, 1965)
EĞİTİMİN TANIMLARI
“Eğitim, yeni bilgi, beceri ve tutum gereksinimi olan öğrencilere rehberlik etmek ve öğrenme sürecini idare etmek, öğrencilerin öğrenme coşkusunu arttırmak ve öğrenme becerilerini geliştirmektir” (Newcomb, McCracken & Warmbrod,1986).
“Veya daha çok herhangi bir eğitimin olmadığı koşullara göre öğrenmeyi daha kolay ve başarılı hale getiren istemli bir karar verme sürecidir” (Hunter,1976).
“Ya da bir mittir. Kimse kimseye bir şey öğretemez, sadece öğrenci için onun en iyi şekilde öğreneceği şartları hazırlar. Bunlar içinde gösterme ve anlatma da vardır, fakat ne olursa olsun öğrenme daha çok öğrenciye bağlıdır, öğretmene değil…” (Newcomb, et al.,1986).
“ve son olarak eğitim edinilen, geliştirilen ve kapsamlı bir dizi beceriyi içeren, öğrencilere öğrenme olanakları sağlayan karmaşık, zekaya dayanan, sosyal bir görevdir” (Brown & Atkins,1988).
İyi ve Kötü Öğretmen?? (Brown & Atkins)
Kötü Öğretmen | İyi Öğretmen |
| Motivasyonu azaltır, eğitime karşı olan negatif tutumu arttırır, öğrenim için çabayı azaltır. | Sistematik, stimule edici ve koruyucudur. Öğrenciye yargılama, neden gösterme, düşünme, yaratıcılık, iletişim, tutum, değer biçme, anlama ve uygulama gibi önemli, istenen davranışlar kazandırır veya var olanı güçlendirir. |
YETİŞKİN ÖĞRENİM BİÇİMLERİ
Öğrenim Biçimlerini bireylerin yeni bir süreçte ( özümseme ve hatırlama) ve farklı bilgi ve becerilerde yoğunlaşmaya başladıkları bir yol olarak tanımlayabiliriz.
En çok bilinen öğrenim şekli teorisyenleri:
KOLB, GARDNER ve DUNN & DUNN’ dur.
KOLB:
Kolb’e göre öğrenim biçimleri:
Somut deneyim: yeni bir deneyime katılmak
Gözlem: diğerlerini gözlemek veya kendi deneyimi hakkında gözlemler geliştirmek
Soyut kavramsallaştırma: gözlemleri açıklayacak teoriler oluşturma
Aktif deneme: problemleri çözmede ve fikir üretmede teoriler kullanma
GARDNER:
Gardner’ a göre;
İnsanlar birbiri ile ilişkili ve her biri kendi farklı düşünce sistemine sahip en az 7 entelektüel kapasite kullanırlar. Her bir normal birey değişen derecelerde bu sistemlerden her birine sahiptir, ancak bu sistemlerin bileşimi bireylerin yüzleri ve kişiliklerindeki değişiklikler gibi farklı şekillerde olur.
ÇOKLU ZEKA SİSTEMLERİ (Multiple Intelligences)
Harvard Üniversitesinde Eğitim Profesörü olan Dr.Howard Gardner’ın (Frames of Mind, 1983) Ruh Halleri adlı kitabında ortaya attığı Multiple Intelligence (MI) teorisine göre insanlar en az yedi farklı otonom entelektüel kapasitesini kendine özgü düşünme sistemi içinde kullanırlar ve bununla uyumlu bir öğrenme biçimi geliştirirler.
Linguistik Öğrenici: WORD SMART: Bu bireyler verbal ve dil becerilerinde ustadırlar (okuma, yazma, konuşma). Avukatlar, gazeteciler, yayıncılar ve yazarlarda bu yetenek gereklidir. Linguistik öğreniciler metafor (mecaz), analoglar ve çeşitli mizah tiplerini anlayabilir ve rahatlıkla kullanırlar ve konuştukları dil ile oynarlar (kelime oyunları, tekerlemeler, şakalar, vs..). Bu zekaya sahip kişiler Scrabble, çarkıfelek, adam asmaca ve bulmacalarda başarılı olurlar. Sözlü ve yazılı olarak kendilerini iyi bir şekilde ifade edebildikleri için okul hayatında başarılı olurlar.
Mantıklı Matematiksel Öğrenici: NUMBER SMART: Bu bireyler rakamları manuple etmede problem çözmede ve analitik neden göstermede yeteneklidirler; verileri ortaya koymada, olayları çözmede, soyut kavramları ve ilişkileri araştırmada iyidirler; matematik ve fende başarılı olurlar. Bu bireyler en iyi deneyler, araştırmalar ve kendileri buluşlar yaparak öğrenirler. Tipik olarak çeşitli kart oyunlarında, Amiral battı ve Rummicube gibi oyunlarda başarılı olurlar.
Uzaysal Öğrenici: ART SMART: Bu bireyler görerek, algılayarak dış dünyada gördüklerini kendi içlerinde yeniden oluşturma becerisine sahiptirler. Hayal gücünü rahatlıkla kullanırlar ve çizimde, yapılaştırmada, tasarımda, kreasyonda, resim yapmada, tasvirde yeteneklidirler. Bu kişiler en iyi görsel sunumlar (görüntülerin, renklerin, resimlerin ve grafiklerin kullanılması) ve sanatsal aktivitelere katılma şansı verilirse öğrenirler. Pictionary gibi oyunlar bu kişilere hitap eden oyunlardır.
Vücut Dili ile Öğrenici: BODY SMART: Bu bireyler fiziksel aktivitelerde ve vücutlarını kullanarak hedefe yönelik hareketleri başarmada yeteneklidirler (cerrahlar, atletler, dansçılar, aktörler, sanatkarlar, gibi…). En iyi yaparak –aktif öğrenme, aktif katılım ile- öğrenirler. Bu tip öğreniciler yeni bir bilgi öğrenirken hareket halinde olmak istediklerini belirtmektedirler (yürüyüşler yapmak, oyun oynamak, nesneleri manuple etmek, gibi..). hemen hemen tüm sportif faaliyetler bu tip öğrenicilere hitap eder.
Müzik ile Öğrenici: MUSİC SMART: Bu bireyler ritmi, melodiyi ve sesi tanırlar, değerlendirirler, dinleme, üretme ve müzik yolu ile ifade edebilme bu kişiler için önemlidir. En iyi müzik yolu ile öğrenirler (öğretici melodiler, şarkılar ve ritimler gibi…). Çalıştıkları ortamda müzik isterler.
Kişilerarası Öğrenici: PEOPLE SMART: Bu tip öğreniciler diğer grup arkadaşlarının duygularına, ruh hallerine, isteklerine ve motivasyonlarına duyarlıdırlar. Anlayışlıdırlar ve sıklıkla çatışmaları idare ederler ve liderlik yaparlar. Genellikle sosyaldirler ancak bu özellik o kadar da gerekli değildir. En iyi diğerleri ile birlikte öğrenirler ve bundan da zevk alırlar.
Kişisel Öğrenici: SELF SMART: En iyi kendi başları ile öğrenirler. Kendi hislerini ve düşüncelerini tahlil edebilirler, sıklıkla hayalcidirler ve kendi ilgi alanlarını ve hedeflerini bilirler. Bu önemli özellik bireye karar verme ve bir yol izleme konusunda kendi bilgilerini kullanabilme gücünü verir. Sıklıkla yalnız ve bağımsız çalışma isterler ve yine sıklıkla bireyselleşmiş projelerde, kendi yerlerinde ve kendi hızlarına göre çalışmayı severler.
DUNN & DUNN:
Rita ve Kenneth Dunn öğrenim biçimlerini, beş bölüme ayırdıkları çeşitli faktörlere bireyin reaksiyonu olarak tanımlamışlardır. Bu faktörler:
Fizyolojik Faktörler
Psikolojik Faktörler
Çevresel Faktörler
Emosyonel Faktörler
Sosyolojik Faktörler
FİZYOLOJİK FAKTÖRLER:
Algısal Yetiler:
İşitsel Yetiler: Bu ve bu özellik ile birlikte taktil yetilere sahip öğrenciler için ders efektif bir eğitim sistemidir (bu öğrenciler dinlerken rahatlıkla not alırlar).
Görsel Yetiler: Sunuma tepegöz gibi görsel bir komponent eklenmesi ve/veya ders notları dağıtılması yararlı olur.
Taktil Yetiler: Bu öğrenciler manuple edebilecekleri materyallerle daha iyi öğrenirler. Yazdıklarını hatırlarlar. Kartlar, tahta oyunları, haritalar, grafikler, çizelgeler, modeller ve mankenler kullanılması etkilidir.
Kinestetik Yetiler: Bu tip öğrenciler eğitim olayını tecrübe etmek isterler. Demonstrasyon, role-play ve saha gezileri gibi yöntemlerin kullanılması etkilidir.
PSİKOLOJİK FAKTÖRLER:
Beyin Dominansi Teorileri:
Sağ Beyin: Görsel, emosyonel ve yaratıcılıkla ilgili bilgiyi yorumlar,
Sol Beyin: Yazılı ve konuşulan bilgiyi yorumlar.
Bu faktörlere göre öğreniciler global ve analitik olarak iki bölümde incelenirler:
Psikolojik Faktörler: Global vs. Analitik | |
| Global Öğreniciler önce fikirleri öğrenir detaylarda yoğunlaşır bilgi ile mizahi ve renkli bir ortamda karşılaşmayı sever derste bölünmeler olsa bile çalışabilir sık aralar alır aynı anda bir çok iş yapabilir ilgi çekici derslerden hoşlanır grup çalışması ile araştırmalar yapar | Analitik Öğreniciler step step öğrenir bir bilgiye elde ettiği bilgileri üst üste koyarak ulaşabilir sakin ve formal ortamları tercih eder çalıştıkları konuyu tamamlamak ister rakamlar ve sözcükler ilgisini çeker görsel destek ister derse yön verir ve önemli bölümlerin altını çizer detaylarda geri-bildirim sağlar |
ÇEVRESEL FAKTÖRLER:
Ses: Kullandığınız ekipmandaki ses düzeyinin dersi verdiğiniz tüm salon tarafından rahatlıkla duyulabilmesi gerekir
Işık: Bir çok kişinin görme problemi olabileceğinin düşünmesi gerekir.
Salon Sıcaklığı
Salon Düzeni: Kişi sayısına göre düzenlenmeli.
EMOSYONEL FAKTÖRLER:
Öğrencilerin emosyonel durumları deneyimler kazandıkça, zaman geçtikçe belirginleşir
Motivasyon; motive olmamış öğrencilerin davranışları dersi verenin, öğrencinin öğrenim biçimini kavraması ile tersine döndürülebilir
Persistans; ders sona erinceye kadar öğrenci çalışabiliyor mu?
Sorumluluk; öğrenmekte olduğu konu ile ilgili mi ve kendi öğrenmesi için sorumluluk alıyor mu?
SOSYOLOJİK FAKTÖRLER:
Kendi başına mı yoksa grup içinde çalışmayı mı tercih ediyor? Ve dersi veren kişiye olan tutumu dikkate alınmalıdır.
ÖĞRENİM BİÇİMLERİNİ TANIMLAMA
Bu değerlendirmeler, kişinin yeni, farklı ve zor bir bilgiyi nasıl öğrendiğini ortaya koyan değerlendirmelerdir ve başarı veya başarısızlığı ölçmez, sadece öğrenim biçimini değerlendirmekte kullanılırlar.
Kişi bir kez değerlendirilip, öğrenim tarzı konusunda bilgi edinilmişse, ideal öğretme:
her bir öğrencinin algısal yetilerine göre materyal sağlanması
materyalin ikincil veya üçüncül bir yetiye yönelik materyal ile desteklenmesi
öğrencilerin yeni edindikleri bilgiyi yaratıcı bir şekilde kullanabilmelerinin sağlanması ile gerçekleşir.
Eğitmenlerin de kendi farklı öğrenim biçimleri vardır ve genellikle kendi tarzlarına uygun materyaller kullanırlar. Öğrenciler çoğunlukla ikincil ve üçüncül yetilerini kullanarak çalışmadan fayda sağlayabilirler.
YETİŞKİNLER İÇİN EĞİTİM ÇOCUKLARDAN FARKLIDIR.
Darkenwald & Merriam (1982): Öğrenme, öğrencinin önceden öğrendiklerinden, öğrencinin kendi intrinsik motivasyonundan, eğiticinin pozitif desteğinden, materyalin organize bir şekilde sunumundan, konseptlerin tekrarlanmasından, görevlerin ve materyalin anlamlılığından, öğrencinin aktif katılımından ve eğitici tarafından oluşturulan fiziksel ve duygusal ortamdan etkilenmektedir.
Knowles (1980): Yetişkinleri öğrenmede çocuklardan ayıran 4 farklı özellik vardır. Kendi kendini yönetme, tecrübe-deneyim, gerçek yaşam problemleri ve öğrendiğini hemen uygulama ihtiyacı.
YETİŞKİN ÖĞRENCİ KİMDİR?
Verner’a göre (1964) öncelikle kendinden, genellikle toplumdaki diğer fertlerden de sorumlu olan, beraberinde toplumda fonksiyonel olarak üretici bir yeri olan bireydir.
Long’a göre ise (1967) orta öğretime gitmeyen, erişkin benzeri sorumlulukları olan 18 yaşını aşmış kişi yetişkindir.
Knowles’ a göre yetişkin öğrenci 4 yönden şu şekilde tanımlanır:
Biyolojik: Üreme yaşına gelindiğinde,
Legal: Oy verme, ehliyet alma, içki içme, kendi isteği ile evlenme veya askere alınma yaşına gelinildiğinde,
Sosyal: Eşlerden biri olma, anne-baba olma, tam gün çalışma, oy verme yaşına gelinildiğinde,
Psikolojik Kendi yaşamlarımızdan sorumlu yaşa gelinildiğinde, kişi yetişkin sayılır.
Yetişkin Öğrencilerde:
Bilme ihtiyacı: Yetişkinler, bir konuyu öğrenmeden önce niçin öğreneceklerini bilmek isterler,
Kendi fikirleri: Kendi yaşamlarından sorumlu oldukları için kendi fikirleri vardır,
Deneyimler: Yaşamlarından öğrendikleri vardır,
Öğrenmeye hazırdırlar,
Oryantasyon: Nesne merkezli değil, yaşam merkezlidirler, öğrendiklerini gerçek yaşamda nasıl ve nerede kullanacaklarını öğrenmek isterler,
Motivasyon: En güçlü motivasyon kendilerinden gelir (yüksek doyum, öz saygı, yaşam kalitesini yükseltmek, gibi..).
EĞİTİM STRATEJİLERİ
En kötü eğitim stratejisi nedir?
Ne olursa olsun her zaman aynı şekilde uygulanandır.
Bir Eğitim Modeli seçerken göz önünde bulundurulması gereken Faktörler
Öğrenim hedefleri: Ana tema ne olmalı? Bu başarının anahtarıdır.
Eğitimi verenler: Teknikleri kullanabiliyorlar mı ve rahatlar mı?
İçerik: Soyut mu, somut mu? Materyalin karmaşıklığının ve kapsamının düzeyi ne?
Katılımcılar: Kaç kişi? Özellikleri ne? Beklentileri ne?
Öğretim tekniklerinin özellikleri: Kullanımları ne kadar zor?
Zaman: Ne kadar zaman gerekli?
Maliyet
Ortam, ekipman ve materyal: Uygun mu?
Bilginin Kazanılması ve Dağıtılması farklı şekillerde olur:
Ders: Kaynak kişi tarafından bir konu hakkında bilgi verilmesi
Panel: Özel bir konu hakkında 3-8 kişilik bir grubun görüşlerini bildirmesi
Grup tartışma: Özgün bir problem veya konu
Buzz (fısıltı) grup: Bir problem veya konuyu tartışmak amacı ile küçük gruplara bölünmüş büyük grup
Reaksiyon paneli: Bir veya birkaç kişinin sunumunun 3-4 kişilik katılımcıdan oluşan bir grup tarafından değerlendirildiği panel
Söyleşi: Küçük katılımcı gruplarının bir konuda kaynak kişiye soru sorarak ardından cevap almaları
Sempozyum: Bir konunun değişik açılarından farklı uzmanlarca yorumlandığı sunumlar dizisi.
Düşünme Becerilerinin Geliştirilmesi
Vaka Çalışması: Yazılı veya sözlü sunulan bir olayı veya bir durumu küçük bir grubun analiz ederek sonuca ulaştırması
Oyun: Birey veya grup tarafından, spesifik düşünce yeteneği ve işlevlerinin ortaya konulduğu bir aktivite sergilenmesi.
Kritik olay: Katılımcılardan yaşantılarının özel bir yönü ile ilişkili önemli bir olay anlatmaları.
Tartışma: Birbiri ile çelişen görüşlerin iki kişi veya iki grup arasında tartışılması.
Gözlem: Birey veya grubun gözlemleyip kaydettiği bir olay sonrası verilerin analiz edilip tartışılması
Sessiz toplantı: Birbirini çok iyi tanıyan katılımcıların bir konu veya soruya yanıt verdikleri toplantı
Psikomotor Yeteneklerin Geliştirilmesi
Demonstrasyon: Kaynak kişinin ilkin anlatarak yaptığı uygulamayı katılımcıların da tekrarlaması
Simulasyon: Katılımcıların öğrendikleri beceriyi asıl ortamındaymış gibi uygulaması
Deneme-Yanılma: Katılımcılar bireysel olarak veya grup olarak bir beceriyi yapabilmeleri konusunda cesaretlendirilirler.
Beceri Uygulama Egzersizleri: Katılımcılar, bir beceriyi eğitici olmadan tekrarlar.
Davranış Modeli: Bir eğitici, bir film veya bir video gösterisi yolu ile sunulan ideal veya model bir davranışın katılımcılar tarafından öğrenilmesi.
Tutum, Değerler ve Duygularda Değişiklikler Olan Teknikler
Role-play: Bir durum veya problemin spontan dramatizasyonunu takiben grup tartışma yapılması
Simulasyon: Sunulan durum ile ilgili gerçeğe uygun bir öğrenim ortamı sağlar.
Grup tartışma: Spesifik bir konu veya problem hakkında 5-12 kişilik bir grubun tartışması
Öykü anlatma: Katılımcıların belli bir konu ile ilgili kendi yaşadıklarını öykü şeklinde anlatmaları
Metafor analiz: Tartışılmakta olan fenomen hakkında katılımcıların somut imgeler üretmesi
Oyun: Katılımcılar kendi tutumlarına, değerlerine ve ilgilerine bir içgörü kazandırmak amacı ile bir aktivitede rol alırlar.
Egzersiz: Katılımcıların, genellikle bir alet veya rehber kullanarak, planlanmış egzersizler veya deneyimlerde rol alarak daha sonra duygularını ve tepkilerini tartışması
Reflektif uygulama: Bir kişinin davranışlarının, bu davranışlara sebep olabilecek düşünceleri ile birlikte bireysel veya küçük gruplar halinde yorumlanması
Katılımcı Sayısına Göre
| Çok | Orta | Az |
| Grup tartışma Buzz grup Vaka tartışması Oyun Simulasyon Egzersiz Kritik olay Deneme-Yanılma Metafor analiz | Reaksiyon paneli Söyleşi Davranış Modeli Role-play Öykü anlatma Sessiz Toplantı Gözlem Reflektif uygulama | Ders Panel Sempozyum Demonstrasyon |
“Eğer size eğitim tekniği konusunda iki seçenek sunuluyorsa öğrencilerin en aktif katıldığı hangisi ise onu seçin” (Malcolm KNOWLES 1980)
Bir derse hazırlanırken:
1. Eğitim kimler için planlanmaktadır? ( Öğrencilerin özellikleri nelerdir?)
2. Öğrencilerden ne bekliyorsunuz? (Öğrenim Hedefleri)
3. Konu içeriği veya beceri en iyi hangi şekilde öğrenilebilir? (Eğitim/öğrenim metodları ve aktiviteler)
4. Dersin ne kadar başarılı olduğunu nasıl değerlendireceksiniz? (Değerlendirme)
Bir dersi planlarken:
1. Öğrenim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Hedefler, sınırlar, öncelikler tanımlanmalı.
2. Genel amaçlara uygun başlıklar ve görevler tanımlanmalı.
3. Öğrencilerin özellikleri dikkate alınarak dikkat çekici bölümler hazırlanmalı.
4. İşaret edilen hedefler ve amaçlarla ilgili konu içeriği tanımlanmalı ve görev dağılımı analiz edilmeli.
5. Konu içeriği ve görevlerin tamamen açıklandığı öğrenim hedefleri belirlenmeli.
6. Belirlenen hedeflerle ilgili eğitim/öğretim aktiviteleri tasarlanmalı.
7. Dersteki aktiviteleri destekleyecek kaynaklar seçilmeli.
8. Aktiviteleri geliştirecek ve aktivitelerin uygulanmasını ve gerekli olan materyalleri sağlayacak destek servis kesinlikle belirtilmeli.
9. Dersin öğreniminin getirdiklerinin değerlendirilmesi için hazırlık yapılmalı.
10. Pretest uygulayarak, öğrencilerin hazırlıkları saptanmalı.
Program mutlaka kağıda dökülmeli yani dökümante edilmelidir.
1. konu
2. hedefler
3. dersi veren
4. materyal
5. metod
6. maliyet
7. değerlendirme
Ayrıca dersin taslağı da şu şekilde dökümante edilmelidir:
1. zaman
2. hedefler
3. içerik taslağı
4. eğitim stratejileri
5. materyal:
referanslar
kaynaklar
AV
yardımcı eğitim teknikleri
İyi bir eğitim önce ihtiyaçların değerlendirilmesi ile başlar.
1. Bugün yapılacak ders ne?
2. Öğrenciler bu konu hakkında bilgiye sahip mi?
3. Verilecek olan bilgi doğru mu?
4. Değilse konu ne olmalı?
5. Bu derse öğrencilerden beklenen tutum ve beklenen gelişme ne?
6. Bu ders doğru bir şekilde tamamlamak için gerekli bilgi ve beceri ne?
7. Öğrenim ihtiyaçlarının dinlenmesi için hangi metod kullanılacak?
8. İhtiyaçların belirlenmesinde kimler rol alacak?
Tipik ihtiyaç belirleme stratejileri:
1. fokus gruplar
2. sözlü sınav
3. kritik olay
4. anket formları
5. test ve sınav sonuçları
6. katılımcı geribildirimi
7. customer geribildirimi
8. ulusal test sonuçları
Öğrenim hedeflerinin belirlenmesinin amaçları ve faydaları:
öğrencilere onlardan neyin beklendiğini gösterir
dersteki aktivitelerin, kaynakların ve içeriğin seçimi ve organizasyonu için baz oluşturur.
öğrenci çalışmasını değerlendirecek yöntemler hazırlamada fikir verir.
sınayıcı başlık ve prosedürlerle ilgili rehber olur.
hedeflerin yazılması değişiklikler, yenilikler ve eklemeler gerektiren gelişimsel bir aktivitedir.
önce hedeflerin başlıklar halinde yazılması ve sonra geliştirilmesi beklenir.
Uz.Dr.Züleyha ALPER
Yetişkin Eğitimi Nedir
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder